Gider pusulası nedir? Gider pusulası nasıl düzenlenir?

08 Nisan 2025, 19:03

Ticari faaliyetlerde yapılan satın alımların belgelenmesi ve kayıt altına alınması, yasal düzenlemeler kapsamında büyük önem taşıyor. Alıcı ve satıcının her ikisinin de vergi mükellefi olduğu durumlarda, işlemler genellikle fatura düzenlenerek tamamlanıyor. Ancak taraflardan birinin vergi mükellefi olmaması halinde, “gider pusulası” adı verilen özel bir belge kullanılmak zorunda.

GİDER PUSULASI NEDİR? İŞLETMELER İÇİN ÖNEMİ BÜYÜK!

Vergisel yükümlülüklerini yerine getiren işletmelerin sıklıkla başvurduğu belgelerden biri olan gider pusulası, mali işlemlerin kayıt altına alınmasında kritik bir rol oynuyor. Özellikle fatura düzenleme zorunluluğu bulunmayan durumlarda kullanılan bu belge, işletmelere hem pratik hem de yasal bir çözüm sunuyor.

Gider pusulası, adından da anlaşılacağı üzere, işletmelerin gider olarak kabul edilebilecek harcamalarını belgelemek için tercih ettiği bir yöntem. Bu belge, vergisel açıdan özel durumlarda da devreye girerek işletmelerin mali düzenlemelerini kolaylaştırıyor. Fatura düzenlenemeyen ya da belirli bir vergisel statüye sahip işlemler için gider pusulası düzenlenmesi yasal bir zorunluluk halini alabiliyor.

GİDER PUSULASI NE ZAMAN HANGİ DURUMLARDA KULLANILIR?

Gider pusulası şu durumlarda düzenlenir:

  • Vergi mükellefi olan taraf mükellef olmayan satıcıdan aldığı mal ya da hizmeti faturalamak istediğinde
  • Tüketici satın aldığını iade etmek istediğinde
  • Serbest meslek erbabına arızi şekilde ödeme yapıldığında
  • Basit usulde vergilendirilen mükelleflerden sabit kıymet niteliğinde satın alım yapıldığında
  • Gelir Vergisi Kanunu’nun 18. maddesinde yer alan istisnalar kapsamındaki satıcılardan satın alım yapıldığında

KİMLER GİDER FATURASI KULLANIR?

Şu statüdeki taraflar gider faturası kullanır:

  • Vergiden muaf olan esnaflar
  • Serbest meslek erbapları
  • Kazançları basit usulde vergilendirilen ve defter tutmak zorunda olan çiftçiler
  • Birinci ve ikinci sınıf ticaret erbapları

GİDER PUSULASI NASIL TEMİN EDİLİR?

Gelir pusulası düzenlemek isteyenler için vergi dairesinden alınacak izin büyük önem taşıyor. Vergi dairesi, başvuru yapan tarafın vergi levhasına göre izin belgesi düzenliyor. Bu belge, yalnızca tacirlere veriliyor.

İzin belgesini alan mükellefler, gider pusulası temin etmek için noter veya Maliye Bakanlığı’na başvurabiliyor. Gider pusulası alındıktan sonra ise iki seçenek bulunuyor: Pusula, mükellefin anlaşmalı olduğu bir matbaada bastırılabilir ya da noter tarafından onaylatılabilir.

KİMLER GİDER PUSULASI DÜZENLER?

Vergi Usul Kanunu’nun 234. maddesi kapsamında birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde vergilendirilenler, defter tutmakla yükümlü serbest meslek erbabı ve çiftçiler için önemli bir düzenleme bulunuyor. Bu kişilerin, vergiden muaf esnafa yaptırdıkları işler veya satın aldıkları emtia için gider pusulası düzenlemeleri gerekiyor.

Gider Pusulası Nasıl Düzenlenir?

Şu adımlarla gider pusulası düzenlenerek mükellef olmayan taraftan yapılan alışveriş faturalandırılabilir:

  • Mükellefler gider pusulasını maliye ile anlaşması bulunan matbaalardan bastırır.
  • Aynı zamanda kırtasiyeden alınan boş gider pusulası ciltleri notere onaylattırılabilir.
  • Mükellefler tarafından gider pusulası 2 nüsha şeklinde düzenlenir. Doldurulması gereken alanlar eksiksizce doldurulur. 2 nüshası olmayan, bilgileri eksik ya da yanlış olan gider pusulaları geçersizdir.
  • Gider pusulasının bir nüshası satıcıya, bir nüshası ise mükellef olan tarafa verilir.
  • Alıcı taraf satıcı tarafa gider pusulasını imzalatarak süreci tamamlar.

STOPAJ VERGİSİ NEDİR?

Stopaj vergisi, ödeme alacak taraftan yapılan bir vergi kesintisi olarak tanımlanıyor. Bu kesinti, alıcıya ödeme yapılmadan önce gerçekleşiyor ve doğrudan vergi dairesine yatırılıyor. Normal şartlarda, bir kişinin kazancını belgelemesi ve beyan etmesi sonucunda vergilendirme yapılırken, stopaj vergisi bu süreci önceden devreye sokuyor.

Kazanç henüz beyan edilmeden alınan bu vergi, iş dünyasında sıklıkla karşılaşılan bir uygulama. Özellikle kira gelirleri, serbest meslek kazançları ve ücret ödemelerinde stopaj kesintisi yaygın olarak uygulanıyor. Vergi yükümlülüğünün alıcıdan çok, ödeme yapana geçtiği bu sistem, devlet açısından tahsilatı kolaylaştırıyor.

GİDER PUSULASI,  STOPAJ ORANLARI

Gider pusulasının kullanıldığı satışlarda Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesine göre stopaj kesintisi yapılmalıdır. Bu kesintinin oranı satışı yapılan mala göre değişiklik gösterir. Gider pusulası için stopaj oranları şu şekildedir:

  • Hurda mal alımlarında %2 kesinti yapılır.
  • Vergi mükellefi olmayan, esnaf muafiyetinden de yararlanmayan satıcı, tüzel ya da gerçek kişi adında mallarını kapı kapı dolaşarak satıyorsa komisyon ve prim ödemelerinden %20 kesinti yapılır.
  • Dokuma ürünleri, çarşaf, havlu, kilim, örgü ve her türlü nakış işleri, her nevi turistik eşya, süpürge, sepet, hasır vb. mal ücretleri ve bu malların üretiminin hizmet bedellerinden %2 kesinti yapılır.
  • Diğer mal statüsündeki alımlarda %5 kesinti yapılır.
  • Diğer hizmet statüsündeki alımlarda %10 kesinti uygulanır. Ürün ve hizmet bedelinin ayrılmaması durumunda %10 kesinti yapılır.