Kıdem tazminatı tartışması: Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) neleri değiştirecek?
2025-2027 yıllarını kapsayan OVP ile yeniden gündeme gelen Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) ile ilgili görüş ayrılıkları dikkat çekiyor. Prof. Dr. Aziz Çelik, TES’in fon kaynağının kıdem tazminatı olacağını savunurken Hürriyet Yazarı Noyan Doğan da yeni sistemin sıfırdan kurulacağını öne sürdü. Sosyal Güvenlik Uzmanı Mert Nayır ise sistemin uygulanabilirliği ve şeffaflık konusundaki endişelere vurgu yaptı.
2025-2027 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program (OVP) açıklanmasının ardından Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) yeniden tartışma konusu oldu.
OVP’de yer alan maddede, “Otomatik Katılım Sistemi’nin (OKS) işverenlerin de katkısı ile ikinci basamak emeklilik sistemine dönüşeceği tamamlayıcı emeklilik sistemi kurulacaktır.” ifadeleri kullanıldı.
“TASARRUF YAPIN, BİZ DE KATKI SUNALIM”
Konuya dair açıklamalarda bulunan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz da sosyal güvenlik sisteminde bir değişiklik öngörülmediğini vurgulayarak, “Sosyal güvenlik şemsiyesi güçlü şekilde devam edecek. Kamunun burada katkısı devam edecek. Ama bunu tamamlayıcı, adı üzerinde ikame edici değil, buna ilave olarak neler yapılabilir diye baktığımızda bireysel emeklilik sistemini geliştirdik. Burada insanlarımıza diyoruz ki, siz daha fazla imkana kavuşmak istiyorsanız, gelin tasarruf yapın, biz de kamu katkısı sunalım. Bu tasarruflara belli oranda teşvikler, kamu katkıları verelim. Böylece geleceğe daha güçlü şekilde hazırlanın diyoruz.” diye konuştu.
İKİ GÖRÜŞ HAKİM
Ancak 2025’in son çeyreğinde hayata geçirilmesi beklenen TES için tartışmaların odağında kıdem tazminatı yer alırken bazı kesimlerin görüş ayrılıkları dikkat çekti.
Bazı kesimlerin görüş ayrılıkları, işçi hakları ve emeklilik sisteminin geleceği açısından kritik bir öneme sahip bulunuyor.
Prof. Dr. Aziz Çelik, TES için fon kaynağının kıdem tazminatı olduğunu vurgularken, Hürriyet Yazarı Noyan Doğan ise TES’in işleyiş modelinin kıdem tazminatıyla ilgisi olmadığı görüşünde.
“SIFIRDAN YENİ BİR SİSTEM KURULACAK”
Hürriyet Yazarı Noyan Doğan geçtiğimiz günlerde kaleme aldığı köşe yazısında TES’in sıfırdan ve yeni bir sistem olarak kurgulanacağını belirterek, şunları kaydetti:
“Bu işin kıdem tazminatı ile uzaktan yakından alakası yok. Tamamlayıcı emeklilik başladığında otomatik katılım sistemi artık olmayacak. Tamamlayıcı emeklilik sıfırdan ve yeni bir sistem olarak kurgulanacak. Yeni sistem başladığında, Bağ-Kur dışındaki sigortalı çalışanlar, yeni işe girenler tamamlayıcı emeklilik sistemine dahil edilecek. Mevcut otomatik katılım sistemindeki kişilere sorulacak; isterlerse tüm hak ve birikimleri ile BES’e devredilecek, istemezlerse birikimleri ve hakları kendilerine verilerek, sistemle ilişkileri kesilecek. Çalışanlar hem SGK çatısı altında olacak hem de tamamlayıcı emeklilik sistemine dahil olacak. Çalışan emekliliği geldiğinde sosyal güvenlik kapsamında işvereninden kıdem tazminatını, devletten de emekli maaşını alacak; üzerine bir de tamamlayıcı emeklilik sisteminden emekli olup, birikimini alacak veya da maaş alacak. Tamamlayıcı emeklilikte çalışan emekliliğine kadar sistemden ayrılamayacak.”
“HEDEF KIDEM TAZMİNATI”
Prof. Dr. Aziz Çelik ise Anadolu Ajansı’nın (AA) 16.6.2020 tarihli “A’dan Z’ye tamamlayıcı emeklilik sistemi” başlıklı haberine atıfta bulunarak, TES için kaynağın kıdem tazminatı olduğu açıkça belirtildiğini aktardı.
Çelik, “Kıdem tazminatının tamamı veya bir bölümü bireysel bir fona aktarılarak TES için kullanılacak. Dolayısıyla yıllardır kurulamayan kıdem tazminatı fonu böylece kurulmuş olacak ve kıdem tazminatı tasfiye edilmiş olacak. Hedef kıdem tazminatını bireysel-özel bir sigorta sisteminin kaynağı olarak kullanmaktır. Kıdem tazminatını TES için kaynak olarak kullanırken muhtemelen iki gerekçeyi öne çıkaracaklar. İlki çalışanların kıdem tazminatını zaten alamadıkları ve TES yoluyla kıdem tazminatının da güvence altına alınacağı ikinci gerekçe ise ikinci emekli aylığı safsatası olacak.” ifadelerini kullandı.
EMEKLİLİK SİSTEMİ SPEKÜLATİF YAKLAŞIMLARLA YAPILIYOR
Kıdem tazminatı tartışmaların odağında yer alırken Sosyal Güvenlik Uzmanı (SGK) Mert Nayır, mevcut emeklilik sistemi ve planan yeni emeklilik sistemi hakkında Ekotürk’e değerlendirmelerde bulundu.
Nayır, Türkiye’de emeklilik sisteminin karmaşıklığına dikkat çekerek, geçmişte yapılan değişikliklerin her seçim döneminde spekülatif yaklaşımlarla yapıldığını vurguladı.
Nayır, 1999 öncesi, 1999-2008 ve sonrasındaki sigorta başlangıçlarının farklı emeklilik şartlarına sahip olduğunu belirtti.
“YENİ SİSTEMİN UYGULANABİLİRLİĞİNİ SORGULATABİLİR”
Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi’nin hem olumlu hem de olumsuz yönlerine değinen SGK Uzmanı Mert Nayır, kıdem tazminatına ilişkin endişelerin kamuoyunda yaygın olduğunu söyledi.
Nayır, olumlu yönler arasında işçilerin haklarının daha fazla güvence altına alınması ve emekli maaşlarına ek gelir sağlanmasını gösterirken, iş mahkemelerindeki dava yükünün azalacağı öngörüsünde bulundu.
Öte yandan sistemin işleyişi, fonların yönetimi ve şeffaflık konusunda endişeler bulunduğunun da altını çizen Nayır, daha şeffaf bir yaklaşım sergilenmesi gerektiğini savundu.
SGK Uzmanı Nayır, “Bu sistem, düşük emekli maaşlarına karşı önemli bir ek gelir kaynağı olabilir. Fakat bireysel emeklilik sistemindeki yüksek cayma oranları ve güvenlik endişeleri, yeni sistemin uygulanabilirliğini sorgulatabilir.” dedi.
Haber: Remzi Akkök
