KOLONYA İLK NE ZAMAN ORTAYA ÇIKTI?

Türk kültüründe ayrı bir yeri olan kolonya, etkili bir dezenfektan olması bakımından son günlerde koronavirüsten korunmak isteyenlerin en çok tercih ettiği ürünlerin başında geliyor. Daha çok Türkiye’de bilinen ve kullanılan kolonyanın dünyadaki çıkış öyküsü aslında oldukça ilginç. Bakın kolonya nerede, ne zaman ve nasıl hayatımıza girdi.

Kolonya, asıl adını dünyada ilk kez üretildiği Almanya’nın Köln şehrinden alıyor. Kelime anlamı ise Fransızca’da Köln suyu anlamına gelen ‘Eau de cologne’.

Bugünkü haliyle ilk kez 1709 yılında İtalyan parfümcü Giovanni Maria Farina tarafından formüle edilen kolonya, en az yüzde 80 oranında etil alkol, kalan kısmının ise su ve esanstan oluşması ve uçucu yağ oranının düşüklüğüyle diğer parfümlerden ayrışıyor.

Farina’nın 1708’de kardeşine gönderdiği bir mektupta, “İtalya’daki bahar sabahlarını, yağmur sonrası dağ nergislerinin ve portakal çiçeklerinin kokusunu hatırlatacak bir koku buldum” satırları göze çarpıyor. Gezgin parfümcü, bu kokuya o dönem yeni yerleştiği Köln kentinin adını verdi.

1797’de Köln’de serbest ticaretin Fransızlar tarafından başlatılmasıyla dönemin zengin tüccarları birbiri ardına kendi kolonyalarını üretmeye ve satmaya başladı.

Fransa başta olmak üzere Avrupa’ya hızla yayılan ve kısa sürede tüccar sınıfın gözdesi haline gelen kolonya, o dönem yalnızca koku değil aynı zamanda tedavi ve dezenfekte amaçlı olarak da kullanılıyordu.

Farina’nın formülü 1709 yılından bu yana Köln’de üretilirken, o tarihte açılan ve aynı aile tarafından işletilmeye devam eden dükkan, bugün dünyadaki en eski kolonya ve parfüm mağazası olma özelliği taşıyor.

Şirket arşivlerine göre mağazanın müşterileri arasında Mozart, Napoleon, Beethoven, Oscar Wilde gibi dünyaca ünlü isimlerin siparişleri bulunuyor.

TÜRKİYE’YE NE ZAMAN GELDİ?

Köln Suyu/Kolonyanın bugünkü Türkiye topraklarına ilk girişi ise Osmanlı döneminde 2. Abdülhamit zamanında oldu.

Dönemin en büyük kolonya üreticisi Jean Marie Farina, Fahri saray-ı Hümayun kolonyacısı ünvanını almak üzere başvuruda bulundu ve bu arzusu 1882 yılında padişaha arz edildi.

Kaynaklarda o tarihe kadar sarayda ağırlıklı olarak kullanılan gül suyunun yerini kısa süre içinde kolonyanın aldığı ifade ediliyor.

20. yüzyılın başlarıyla birlikte Ethem Pertev, Süleyman Ferid ve Eyüp Sabri Tuncer gibi isimler tarafından kolonya üretimine geçildi ve bugün akla ilk gelen kolonya markalarını doğuran süreç de böylece başlamış oldu.