Son Dakika: Ar-Ge yatırımları ekonomide rekor paya çıktı

Türkiye’de araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) faaliyetlerine yönelik harcamalar, 2024 yılında rekor düzeye ulaştı. Gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcaması bir önceki yıla göre 274 milyar TL artarak 651 milyar 822 milyon TL’ye çıktı.

AR-GE’NİN GSYH İÇİNDEKİ PAYI YÜKSELDİ

Ar-Ge yatırımlarının ekonomik büyüklük içindeki payı artmaya devam ediyor. 2023’te %1,39 olan oran, 2024’te %1,46’ya yükseldi. Türkiye’nin 44 trilyon 587 milyar TL’lik GSYH’si içinde Ar-Ge harcamalarının payı bu oranla son yılların en yüksek seviyesine çıktı.

EN FAZLA AR-GE HARCAMASI ŞİRKETLERDEN GELDİ

2024 yılında yapılan Ar-Ge harcamalarının %64,8’i mali ve mali olmayan şirketler tarafından gerçekleştirildi. Bu oran, özel sektörün yenilikçi yatırımlardaki öncü rolünü bir kez daha ortaya koydu. Yükseköğretim kurumları %30,9’luk payla ikinci sırada yer aldı. Genel devlet harcamalarının toplam Ar-Ge içindeki payı ise %4,3 olarak kaydedildi. Ar-Ge harcamalarının en büyük kalemi olan personel giderleri toplamın %59,5’ini oluşturdu.

AR-GE FİNANSMANINDA ÖZEL SEKTÖR ÖNE ÇIKTI

Toplam Ar-Ge harcamalarının %53,8’i şirketler tarafından finanse edilirken, kamu kaynakları %30,4, yükseköğretim %12,9 ve yurt dışı kaynaklar %2,9’luk pay aldı.

310 BİN AR-GE PERSONELİ GÖREV YAPTI

2024 yılında tam zaman eşdeğeri (TZE) olarak 310 bin 473 kişi Ar-Ge alanında istihdam edildi. Bu personelin %67,1’i özel sektörde, %30’u üniversitelerde, %2,9’u ise kamu kurumlarında görev yaptı.

KADIN AR-GE PERSONELİ ORANI ARTIYOR

Kadın istihdamı Ar-Ge sektöründe güçlü bir yükseliş gösterdi. 106 bin 74 kadın çalışan ile toplam personelin %34,2’sini kadınlar oluşturdu. Üniversitelerde bu oran %47,9’a kadar çıktı.

AR-GE PERSONELİNİN ÜÇTE BİRİ DOKTORA MEZUNU

Eğitim düzeyine göre dağılımda, Ar-Ge personelinin %39,9’u lisans, %30,6’sı doktora veya eşdeğeri, %20,3’ü yüksek lisans mezunu. Yüksek eğitimli insan kaynağının artışı, Türkiye’nin bilimsel kapasitesini güçlendiriyor.

AR-GE’NİN MERKEZİ: İSTANBUL VE ANKARA

Bölgesel dağılımda en fazla Ar-Ge harcaması %33,4 ile İstanbul’da gerçekleşti. Ankara %27,8 ile ikinci, Kocaeli-Sakarya-Düzce-Bolu-Yalova bölgesi ise %9,4 ile üçüncü sırada yer aldı.

AR-GE MERKEZLERİ YATIRIMIN KALBİ OLDU

Şirketlerin yaptığı toplam 422 milyar TL’lik Ar-Ge harcamasının %52,7’si Ar-Ge merkezlerinde yürütüldü. Bu merkezlerdeki yatırımların %89,4’ü, 250 ve üzeri çalışanı bulunan büyük girişimler tarafından gerçekleştirildi.

YÜKSEK TEKNOLOJİ SANAYİ ÖNCÜLÜĞÜ SÜRDÜRÜYOR

İmalat sanayinde yapılan 210 milyar TL’lik Ar-Ge harcamasının %46,9’u yüksek teknoloji faaliyetlerinde yer alan girişimlerden geldi. Orta yüksek teknoloji şirketlerinin payı %40,2, düşük teknoloji firmalarının payı ise %4,7 oldu.

TEŞVİKLERİN PAYI GİDEREK ARTIYOR

Dolaylı Ar-Ge teşviklerinin özel sektör Ar-Ge harcamalarındaki payı 2015’te %14,8 iken 2024’te %25,1’e yükseldi. Bu artış, devlet desteklerinin yenilikçi yatırımlara yönelimde güçlü bir etki yarattığını gösteriyor.

Bir sonraki “Araştırma-Geliştirme Faaliyetleri Araştırması” bülteni Ekim 2026’da yayımlanacak.