ABD Başkanı Donald Trump’ın yeni gümrük tarifeleri sadece Kanada, Meksika ve Çin ile sınırlı kalmayabilir ve ABD merkezli büyük teknoloji şirketlerine vergi uygulayan ülkeleri vurabilir. Bahse konu ülkeler arasında bulunan Türkiye de Trump yönetiminin yaptırım listesinde yer alabilir. Bunun yanı sıra, Türkiye’nin OECD Küresel Asgari Vergi Sistemi’ne katılımı da ek tarifeleri tetikleyebilir. Olası tarifeler, ABD’ye ihracat yapan otomotiv, beyaz eşya, cam ve kimya gibi sektörlerde faaliyet gösteren Türk şirketlerini olumsuz etkileyebilir. Ticari gerilimlerin artması halinde Borsa İstanbul’da sert satışlar yaşanabilir ve yabancı yatırımcı çıkışı da hızlanabilir.

ABD Başkanı Donald Trump 1 Şubat’ta duyurduğu karar ile Meksika, Kanada ve Çin’den yapılan ithalata ek gümrük vergileri getirdi.

Buna göre, Çin’den ithalata %10, Meksika ve Kanada’dan ithalata %25 vergi uygulanmasının yanı sıra Kanada’dan ithal edilen enerji ürünlerinin de %10 oranında vergilendirilmesi kararı alındı. Donald Trump ayrıca Kanada ve Meksika’nın yanı sıra Avrupa Birliği’ne (AB) de tarife uygulayacaklarını belirterek “Avrupa Birliği çizgiyi aştı. Ne olacağını göreceğiz fakat Avrupa Birliği’ne kesin (tarife) uygulanacağını söyleyebilirim” diye konuştu.

ÇİN’DEN MİSİLLEME GELDİ

Trump’ın ek tarifelerine Meksika ve Kanada’dan da karşılık geldi. Latin Amerika ülkesi ABD’ye ek vergiler koyarken Kanada da ABD’den gelen 155 milyar dolarlık ithalata %25 vergi getirdi. Ancak Trump sonrasında yaptığı açıklamada ise Meksika’nın sınır güvenliğini artırması ve Kanada’nın uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadele etmesi karşılığında bu ülkelere getirilen tarifeleri 1 ay ertelediğini açıkladı. Çin de Trump’ın tarifelerine misilleme ile karşılık verdi. ABD’den ithal ham petrol, tarım ekipmanları ve yüksek emisyonlu araçlara %10, kömür ve doğalgaza %15 ek vergi koydu.

TÜRKİYE’NİN DE DAHİL OLDUĞU BAZI ÜLKELERE YAPTIRIM GELEBİLİR

Ancak ABD Başkanı Donald Trump’ın ek tarifeleri sadece bu ülkeler ile sınır kalmayabilir ve içerisinde Türkiye’nin de dahil olduğu bazı ülkelere yönelik yeni yaptırımlar gelebilir.

Bilindiği üzere Trump’ın seçim döneminde gümrük tarifelerin ilişkin ses getiren birçok açıklaması oldu. Trump, seçim kampanyasında ABD dışına çıkan şirketlere daha fazla vergi yükü getireceğini ve ‘düşmanca vergi uygulayan ülkelere de misilleme tarifeleri koyacağını’ defalarca dile getirdi.

TÜRKİYE ABD MERKEZLİ ŞİRKETLERE VERGİ UYGULUYOR

Trump’ın sıkça dile getirdiği bir sonraki ek gümrük vergileri ABD merkezli büyük teknoloji şirketlerine vergi uygulayan ülkeleri vurabilir.

Avusturya, Kanada, Danimarka, Fransa, Hindistan, İtalya, Polonya, İspanya, İsviçre ve Birleşik Krallık ülkeleri ABD’li teknoloji devlerine Dijital Hizmet Vergisi uyguluyor. Türkiye de ABD merkezli büyük teknoloji şirketlerine (%2-7,5 arasında değişen) dijital hizmet vergisi uygulayan ülkelerden biri.

Bilindiği üzere Türkiye, 1 Mart 2020’de yürürlüğe giren Dijital Hizmet Vergisi ile dijital platformlardan elde edilen gelirleri vergilendirmeye başladı. %7,5 oranındaki bu vergi, başta Google, Meta ve Amazon gibi küresel teknoloji şirketlerini kapsıyor. Yıllık 20 milyon TL ve dünya genelinde 750 milyon Euro üzeri hasılat yapan şirketler, her ay beyanname vererek bu vergiyi ödüyor.

TRUMP, ANAYASAL YETKİYE SAHİP BULUNUYOR

Dijital Hizmet Vergisi (DST) uygulayan ülkelere karşı 2020’de Trump yönetimi benzer bir tarife tehdidinde bulunmuştu. Bu nedenle, yeni bir Trump yönetiminde benzer adımların atılması muhtemel senaryolar içerisinde bulunuyor.

ABD Vergi Yasası’nın Section 891 maddesi uyarınca, Trump “ABD şirketlerine ayrımcı vergi uygulayan ülkelere karşı misilleme vergisi koyma” yetkisine sahip. Trump’ın bu vergiye tepki olarak 1930 tarihli Gümrük Tarifeleri Yasası’nın (Tariff Act) 338. Maddesi kapsamında Türkiye’ye ek gümrük tarifeleri uygulayabilir. Tarihte daha önce Fransa’nın dijital hizmet vergisine karşı benzer adımlar atıldı.

PILLAR TWO SİSTEMİ DE TÜRKİYE’Yİ HEDEF HALİNE GETİREBİLİR

Türkiye ayrıca Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) Küresel Asgari Vergi Sistemi’ne (Pillar Two) katıldığı için de Trump’ın misilleme listesinde olabilir.

OECD tarafından yayınlanan anlaşma, Google, Amazon, Microsoft ve Facebook gibi internet şirketleri de dahil olmak üzere cirosu küresel ölçekte 750 milyon Euro olan şirketlerin 2024’ten itibaren en az yüzde 15 vergi oranına tabi tutulmasını sağlamayı amaçlıyor. Google, Facebook, Amazon, Apple gibi şirketler Türkiye’de faaliyet gösterirken ciddi gelir elde ediyor, ancak kârlarını genellikle düşük vergili ülkelerde gösteriyor.

ABD’nin yeniden başkanı seçilen Donald Trump, göreve geldikten hemen sonra söz konusu Küresel Asgari Vergi anlaşmasını iptal etti ve OECD’deki anlaşmanın ABD’deki şirketler için hiçbir geçerliliği ya da etkisi olmadığını belirtti. Trump yönetimi, ABD’li şirketlere zarar verdiği gerekçesiyle bu vergiyi uygulayan ülkelere misilleme tarifeleri koyabilir.

Türkiye’nin de içerisinde bulunduğu olası senaryolara ilişkin tüm merak edilenler ise kısa sürede belli olabilir. Amerikan kamuoyunda, Donald Trump’ın 1 Nisan’da daha geniş kapsamlı gümrük tarifelerini açıklaması bekleniyor.

TİCARİ GERİLİMLER BORSAYI VURABİLİR

Trump’ın Türkiye’ye yönelik ek gümrük tarifesi uygulaması halinde BIST 100’de işlem gören ve ABD’ye ihracat yapan şirketler üzerinde önemli etkiler görülebilir.

ABD ile ticari gerilimler arttığında, BIST 100’deki ihracatçı şirketlerde sert satışlar görülebilir ve piyasalarda belirsizlik oluşursa yabancı yatırımcı çıkışı yaşanabilir.

BORSADA HANGİ SEKTÖR NASIL ETKİLENİR?

Otomotiv sektöründe faaliyet gösteren firmalar için ek gümrük vergileri, maliyetleri artırabilir ve rekabet gücünü zayıflatabilir. ABD pazarına yönelik ihracatın azalması, şirketlerin gelirlerinde düşüşe neden olabilir.

Beyaz eşya ve elektronik sektöründeki firmalar için de benzer bir risk söz konusu. ABD’ye televizyon, beyaz eşya gibi ürünler ihraç eden firmalar ek tarifeler nedeniyle fiyatlarını artırmak zorunda kalabilir, bu da talebi düşürebilir. Alternatif pazarlara yönelme ihtiyacı doğabilir.

Cam ve kimya sektöründeki firmalar da Trump’ın tarifelerinden olumsuz etkilenebilir. Cam ürünleri ihracatında ek vergiler fiyat rekabetini zorlaştırırken, kimya sektöründe faaliyet gösteren firmalar için ABD’den ithal edilen hammaddelerde artan maliyetler baskı yaratabilir.

İçecek ve gıda sektöründeki şirketler için de benzer riskler geçerli. Tarife artışı, bu firmaların ABD’ye yönelik ihracatını azaltabilir veya fiyatlarını artırmak zorunda bırakabilir.